In de zomer zijn de temperaturen in de stad vaak hoger dan buiten de stad. Vooral ’s nachts ook. Dat verschijnsel noemen we hitte-eiland of – internationaal – Urban Heat Island (UHI). We zien het de afgelopen decennia steeds vaker. Dat komt door de toenemende bebouwingsdichtheid en de hogere temperaturen in de zomer. Metingen geven aan dat het verschil in temperatuur ’s nachts maar liefst 5 tot 12 graden Celsius kan bedragen. Meer weten over hoe Wédéflex Duurzame Daksystemen jou kan helpen bij het bestrijden van hittestress? Lees dan verder.
Hittestress
Het Urban Heat Island (UHI) heeft veel nadelen. Logisch, want hogere omgevingstemperaturen leiden uiteindelijk tot hogere temperaturen binnen. Daardoor is er meer behoefte aan koeling. En koeling vraagt per graad ongeveer driemaal zoveel energie als verwarming (!). Ironisch genoeg dragen koelinstallaties, door hun warmteafgifte aan de buitenlucht, bij aan de opwarming. Gelukkig nog in zeer beperkte mate. Voorts leiden de hogere temperaturen ook tot gezondheidsklachten. Deze variëren van slecht kunnen slapen tot oververhitting van het lichaam. En dat kan weer een hitteberoerte tot gevolg hebben. We spreken dan van hittestress.
Maatregelen
We kunnen allereerst hittestress bestrijden door in gebouwen slimmer of in elk geval anders te koelen. Denk aan nachtventilatie, aan bevochtiging van de lucht binnen en aan koeling. Een tweede optie is het beperken van opwarming van gebouwen door het verhogen van het reflectievermogen van het oppervlak. Dit komt neer op het lichter kleuren van het oppervlak van de gevel en het dak. Zo wordt meer warmte weerkaatst en treedt er minder opwarming op. En minder opwarming overdag betekent minder warmteafgifte ’s nachts. De derde optie is vergroening van het stedelijk gebied. Dat kan door het planten van bomen, door het vervangen van verharding door gras en door dak- en gevelbegroeiing toe te passen. Bij de tweede en derde optie kunnen platte daken een belangrijke bijdrage leveren.
Witte daken
Je bent tijdens een zomervakantie wellicht een keertje in de prachtige witte dorpen in bijvoorbeeld Spanje en Griekenland geweest. Die lichte kleuren weerkaatsen meer licht- en warmtestraling. Dat leidt ertoe, dat overdag minder warmte wordt opgenomen en dus ’s nachts minder wordt afgegeven aan de omgeving. Zwarte daken kunnen overdag, door absorptie van warmtestraling van de zon, opwarmen tot wel 80 graden Celsius. Dit geldt overigens niet alleen voor bitumendaken. De hoeveelheid warmte die opgenomen wordt is – vanwege de geringe massa van de dakbedekking (zeker wanneer daaronder een goede thermische isolatie is aangebracht) – heel beperkt. De bijdrage aan de warmte in de nacht is daardoor ook beperkt. Het wit verven van verharding (asfalt, bestrating) of bakstenen en betonnen gevels is veel effectiever. En de belangrijkste winst van een wit dak boek je dus ook vooral overdag. De oppervlakte wordt minder warm en daardoor is de warmtestroom via de dakconstructie naar binnen ook kleiner. Daarbij is het goed je te realiseren dat in de winter het omgekeerde gebeurt. Maar omdat verwarmen minder energie kost dan koelen, is het netto-effect wel positief.
Witte daken hebben nog een ander voordeel. Het rendement van zonnepanelen of fotovoltaïsche panelen (PV) wordt beïnvloed door hun temperatuur. Bij hogere temperaturen neem het rendement af. De opbrengst van een zonnepaneel wordt berekend aan
de hand van een temperatuur van 25 graden Celsius. De temperatuur van het paneel zelf loopt al snel op tot 65 graden Celsius, waardoor het rendement met zo’n 20 procent kan teruglopen. Door de lagere temperatuur – als gevolg van witte dakbedekking onder de panelen – beperk je de verdere opwarming van de panelen. Witte dakbedekking is daarom een goede keuze bij toepassing van zonnepanelen.
Groene daken
Het vergroenen van de leefomgeving draagt bij aan het verminderen van het hitte-eilandeffect. Dit tonen verschillende onderzoeken aan. Het gaat daarbij in de eerste plaats om groen op straatniveau. Bomen geven schaduw en beperken zo de opwarming van gebouwen en verharding. Meer gras betekent minder verharding en dus minder opwarming. Vergroening op straatniveau is dus zowel overdag als ’s nachts effectief. Planten houden water ook langer vast. En verdamping van het water geeft een hogere luchtvochtigheid en enige koeling.
Groene daken lijken minder bij te dragen aan de temperatuurverlaging op straatniveau. Toch is er alle reden een groen dak te overwegen. In de eerste plaats geldt voor groene daken hetzelfde als voor witte daken: het dak neemt minder warmte op en geeft dus ook minder warmte af. Daarnaast houdt de dakbegroeiing water vast en geeft dat via verdamping geleidelijk af aan de omgeving. Het heeft dus, net als groen op straatniveau, een gunstig effect op de luchtvochtigheid.
Ten slotte zijn er natuurlijk vele andere goede redenen voor een groen dak. Denk aan opname van fijnstof en CO2 en aan verbetering van de thermische isolatie. En daarbovenop draagt een groendak ook bij aan de biodiversiteit in de stad. Met name aan die van vogels en insecten.
Waterretentiedaken
Waterretentiedaken, die uitsluitend bedoeld zijn om water op te slaan, zijn niet effectief in het tegengaan van het hitte-eiland effect. Water heeft namelijk een grote warmtecapaciteit en kan overdag dus veel warmte opnemen en die ’s nachts afstaan. Het voordeel van verdamping wordt daardoor tenietgedaan. Bovendien is het effect beperkt, omdat – door snelle verdamping in de zomer – het water maar een relatief korte periode aanwezig is. Waterretentie in combinatie met groen is in dit licht een betere optie.
Wédéflex oplossingen
Wédéflex witte daken
Witte daken worden gemaakt met Wédéflex Mineral Ultra White. Deze dakbaan combineert een hoog vermogen om zonlicht te reflecteren aan een hoge infrarood-emissiviteit. Overdag wordt minder warmte geabsorbeerd en ’s nachts wordt de warmte snel afgevoerd. De hoge reflectie verlaagt bovendien de oppervlaktetemperatuur van de dakbaan. De SRI (Solar Reflectance Index) van deze dakbaan bedraagt 79% – 81%.
| Soort dakbedekking (kleur) |
Reflectie |
Emissiviteit |
Temperatuur dakbedekking zomerdag |
| Zwarte dakbedekking |
< 10% (<0,1) |
>80% (>0,8) |
80 °C |
| Aluminiumverf |
40-45% (0,4-0,45) |
<60% (<0,6) |
65 °C |
| Wédéflex Ultra White |
66% (0,66) |
<90% (<0,9) |
50 °C |
Wédéflex groene daken
Groene daken maken we met een dakbedekkingssysteem met een toplaag van Wédéflex D4 No Roots. Deze dakbaan voldoet aan de eisen voor de worteldoorgroeiweerstand, zoals gesteld in NEN-EN 13948. Twee lagen dakbedekking worden volledig op elkaar gebrand.
Zo ontstaat er synergie qua sterkte en duurzaamheid. Dit is het robuuste dakbedekkingssysteem dat wij altijd ontwerpen voor groendaken. Voor de overige keuzes, zoals isolatie, is het van belang of het groendak een zogenaamd extensief of intensief systeem is. Extensieve systemen zijn vaak wat dunner. Ze bestaan veelal uit een drainage/filtermat, een laag substraat en een (al dan niet voorgekweekte) sedum begroening. De keuze voor isolatie wordt dan vooral bepaald op basis van de druksterkte. Verder ontwerpen we altijd compartimenten op maximaal 200 m². Dit voorkomt dat bij calamiteiten het gehele isolatiepakket verzadigd raakt. Met Wédédetectie kunnen we jaarlijks controleren of het compartiment nog droog is.
Bij een intensief groendaksysteem (dikke lagen substraat, bomen en dergelijke) stellen we aanvullende eisen! Het tweelaagse Wédéflex dakbedekkingssysteem wordt dan volledig aan de betonnen ondergrond gehecht.
De keuze voor isolatie is beperkt. Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) als zogenaamd omgekeerd dak werkt. En ook de keuze voor cellulair glas (merknaam Foamglas) is een goede. Dit materiaal is ‘waterdicht’: lekwater kan zich niet onder de dakbedekking verspreiden. Daar gaan we natuurlijk voor. Sinds kort bestaat er ook een speciale variant van C-EPS mortel, met de merknaam Isomix-Plus (Van Wylick Isolerende Mortels bv). Uit gezamenlijke proefopstellingen bij BDA/Kiwa is vastgesteld dat ook hiermee aan de uitganspunten wordt voldaan
Wédéflex waterretentiedaken
Zoals gezegd, blauwe en groene daken dragen het meest bij aan het beperken van hittestress. Onder de groenopbouw wordt een ‘bak’ gecreëerd waarin het water opgevangen wordt. Het waterpeil op het dak wordt gereguleerd, bijvoorbeeld met computergestuurde hemelwaterafvoeren. Een retentiedak heeft, naast de reguliere belasting, ook te maken met de extra belasting van het opgeslagen regenwater. Uitgangspunt is een betonnen onderconstructie. Maar controle op de maximale belasting van de dakconstructie is altijd noodzakelijk. Niet elk type dakbedekking kan een permanente waterbelasting aan. Voor Wédéflex D4 is dat gelukkig geen probleem. Daarom wordt de toepassing van Wédéflex D4 in daken met waterretentiesystemen toegestaan.
De keuze voor een isolatiemateriaal is beperkt. Gezien deze speciale toepassing komen alleen isolatiematerialen in aanmerking waarin vochtverplaatsing in de isolatielaag niet optreedt. Dat biedt de grootst mogelijke zekerheid een ‘total loss’ te voorkomen bij onverhoopte lekkages in de dakbedekking. Daarom komen alleen cellulair glas (merknaam Foamglas) en C-EPS mortel met speciale toeslag (merknaam Isomix-Plus) in aanmerking.
Het dakbedekkingssysteem dat we toepassen is een veilig, tweelaags systeem. Het bestaat uit een onderlaag van Wédéflex MVB, volledig gekleefd met Wédékal. Als alternatief kiezen we voor een onderlaag van Wédéflex D4 en een toplaag van Wédéflex D4 No Roots.
