Het aantal zonnepanelen op daken neemt in Nederland gestaag toe. Tijd om eens te kijken hoe het zit met de brandveiligheid. Welke eisen worden gesteld aan de panelen maar ook aan de ondergrond (het dak)?

Aanleiding: cijfers en risico’s
De zonne-energiesector groeit de laatste jaren in hoog tempo. In 2018 is het geïnstalleerde vermogen aan PV-panelen met 50% gestegen tot 4.400 MWp1. Eind 2020 is het totale geïnstalleerde vermogen geraamd op 9.000 MWp. Dat komt overeen met ongeveer 30 miljoen PV-panelen ofwel 3 miljoen zonne-energiesystemen2, waarvan een groot deel op woningen geplaatst is.
Verzekeraars stellen steeds vaker eisen aan de brandveiligheid van het daksysteem die boven de geldende bouwvoorschriften uitgaan. Het uitgangspunt lijkt, dat er een reële kans is op het ontstaan van brand in PV-installaties en de uitbreiding van brand moet worden beperkt. Daardoor worden bepaalde daksystemen of -materialen voorgeschreven of juist uitgesloten en worden eisen als ‘onbrandbaar’ geformuleerd. In hoeverre die daadwerkelijk bijdragen aan de brandveiligheid kun je je afvragen. Het totale aantal branden met zonnepanelen ten opzichte van het aantal geïnstalleerde PV-systemen is bovendien klein.

Bouwregelgeving en brandgedrag
Bouwbesluit 2012 stelt eisen aan de brandbaarheid van de bovenzijde van het dak. Daarvoor verwijst Bouwbesluit 2012 naar NEN 6063. Die norm is gebaseerd op het voorkomen van brand door vliegvuur: vonken en klein brandend materiaal dat door de lucht op het dak terecht kan komen als gevolg van een brand in de omgeving. De bepaling volgens NEN 6063 wordt uitgevoerd als systeemtest in een standaardtestsituatie, die mag worden geëxtrapoleerd naar andere toepas­singen van het dakbedekkingsproduct. De praktijk heeft geleerd dat dit tot een voldoende mate van brand­veiligheid leidt, aldus het voorwoord van NEN 6063. NEN 6063 verwijst voor een belangrijk deel naar (NPR-) CEN/TS 11875. De eisen aan het brandgedrag van materialen die het oppervlak vormen van constructie­onderdelen zijn erop gericht te voor­komen dat een beginnende brand zich snel uitbreidt langs het oppervlak van bouwdelen. Sinds de invoering van het Bouwbesluit 2012 worden bouwmate­rialen daarvoor getest en ingedeeld in zogenaamde Euroklassen, bepaald volgens (NEN)EN 13501-6. Voor daken geldt in het algemeen geen eis aan het brandgedrag van materialen aan de buitenzijde van een gebouw anders dan de systeemtest volgens NEN 6063. Wettelijk worden er dus geen eisen gesteld aan de brandklasse van dakbedekkingsmaterialen en dakisola­tiematerialen. Overigens is er geen onderscheid tussen de brandklassen voor de verschillende baanvormige flexibele dakbedekkingen van ver­schillende materialen (bitumen, PVC, EPDM): voor alle geldt brandklasse E.

Kwaliteitssystemen PV-installaties
In de Benelux zijn er geen wettelijk verplichte kwaliteitssystemen voor PV-installaties. In Nederland bestaat het Zonnekeur als vrijwillige kwaliteits­regeling. De regeling is bedoeld voor installatiebedrijven en verplicht hen producten te leveren, die aan de eerdergenoemde normen voldoen. Ook stelt deze eisen aan vakbe­kwaamheid. Op dit moment zijn er een kleine 70 installatiebedrijven erkend. InstallQ ontwikkelt – in samenwerking met Techniek Nederland en Holland Solar – een nieuwe kwaliteitsregeling voor installateurs van PV-installaties. SCIOS12 heeft recent een inspectie­regeling voor zonnestroominstallaties (scope 12) geïntroduceerd. Deze inspectieregeling voorziet in een keuring achteraf, waar de regeling van InstallQ zich richt op het proces van ontwerp tot en met aansluiting.

Standpunt ProBitumen
ProBitumen is vóór het multifunctio­neel gebruik van daken mits dat op een verantwoorde wijze gebeurt. Dat geldt dus ook voor plaatsen van zonne-energiesystemen op daken. Sterker nog, bitumen is vanwege de duurzame waterdichtheid bij uitstek geschikt voor dit soort toepassingen. Verschillende leveranciers van PV-installaties bevelen bitumendak­bedekking dan ook aan als geschikte ondergrond. Het platte dak leent zich bij uitstek voor de plaatsing van allerlei installaties voor onder andere ven­tilatie, koeling, zonnewarmte en zonnestroom. Brandveiligheid is een onderwerp dat de volle aandacht heeft van de (bitumen) dakbedekkings­branche. Veel producten zijn KOMO-gecertificeerd en voldoen aantoonbaar aan de strenge eisen van vliegvuur­bestendigheid zoals die via NEN 6063 zijn voorgeschreven in Bouwbesluit 2012. CE-markering, normering, kwaliteitsregelingen en wetgeving lijken op dit moment onvoldoende om branden van PV-installaties te voor­komen. Tegelijkertijd moeten we vast­stellen dat het beperkte aantal branden zich concentreert in geïnte­greerde PV-panelen in hellende daken. Voor de oorzaak wordt door experts gewezen op de elektrische installatie zelf, met name de connectoren. Het lijkt dan ook niet verdedigbaar om eisen te stellen aan dakbedekking en dakiso­latie zonder de bron aan te pakken. De huidige daksystemen zijn het resultaat van een ontwikkeling. Hogere isolatie­waarden leidden tot dikkere pakketten isolatie met een hogere drukvastheid om de kwaliteit van de dakbedekking op langere termijn te kunnen borgen. We moeten voorkomen dat we met ongefundeerde eisen teruggaan in de tijd, de kwaliteit van de daksystemen onder druk komt te staan en schade aan de daksystemen tot aanzienlijke (water)schades leidt. ProBitumen pleit voor striktere regulering en handhaving van het leveren, monteren en instal­leren van PV-systemen. Techniek Nederland geeft aan, dat het ontstaan van brand door PV-installaties een­voudig kan worden beperkt door volgens de voorschriften te installeren. Dan zijn A. een wettelijk stelsel voor het monteren en installeren van PV-installaties (waarvoor ook Holland Solar pleit), B. wettelijke kwaliteitseisen voor PV-installaties of C. een vergun­ningplicht voor het plaatsen van PV-installaties opties om de risico’s aanzienlijk te beperken.

Tips
Eventuele problemen met de verzeker­baarheid voorkom je door een plan voor het plaatsen van PV-systemen voor uitvoering te bespreken met de verzekeraar van het gebouw. Vaak beschouwt men het plaatsen van PV-systemen als een wijziging van het gebouw en die moet op grond van de polisvoorwaarden ook worden gemeld. Dat is primair een taak van de gebouweigenaar als verzekeringnemer, maar hier ligt ook een rol voor de installateur of de dakdekker. Zij kunnen de gebouweigenaar daarop wijzen.

Recente ontwikkelingen
ProBitumen heeft recent een aantal verkennende testen laten uit­voeren in het brandlaboratorium van Kiwa BV te Gorinchem. Deze brand­proeven zijn gebaseerd op de norm CLC/TR 50670. Hierbij wordt een gasbrander met een bepaalde brand­waarde (11KW) tussen een PV-paneel en het te testen dakbedekkings­systeem gebracht. Deze testen betreffen een vergelijking tussen drie soorten dakbedekking: bitumen 2-laags; EPDM en PVC. Er is getest met glas/glaspanelen en met glas/kunststof. Uit deze testen bleek, dat er geen significant verschil bestaat in het resultaat van de brand op de verschil­lende dakbedekkingssoorten. Het door de brand aangetaste deel en de aan­tasting van de onderliggende PIR-isolatie zijn voor de soorten nagenoeg gelijk. Binnenkort wordt het rapport van Kiwa gepubliceerd.

*Dit artikel is een bewerking van de Position paper ‘Brandveiligheid van PV-panelen op platte daken’ van ProBitumen Benelux, de branche­vereniging van bitumen dakbaan­producenten. Meer informatie over ProBitumen Benelux vind je op www.bitumeninfo.org.